Geleceğin Zirvesi’nde hükümetler; ekonomik, sosyal, jeopolitik krizlerin ortasında; yapay zekanın tüm iş yapış ve yaşayış şekillerini ön görülemez bir hızla dönüştürdüğü bir çağda gelecek nesillere sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA'lar) doğrultusunda daha adil, kapsayıcı, sürdürülebilir bir dünya için Gelecek Paktı’nı kabul etti. Pakt, yapay zekânın (AI) düzenlenmesi ile ilgili Küresel Dijital Pakt ve Gelecek Nesiller Deklarasyonu adlı iki ek belge de içeriyor. Pakt, teknik olarak bağlayıcı olmasa da ülkelerin Birleşmiş Milletler, uluslararası sistem ve uluslararası hukuka olan taahhütlerinin bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Yani ülkelerin bu Pakt çerçevesinde politikalar ve hedefler ortaya koyması bekleniyor.
56 başlıktan oluşan bir eylem planı ile Gelecek Paktı; sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmeyi, yoksulluğu sona erdirmeyi, eşitsizlikleri azaltmayı, iklim değişikliği ile mücadele etmeyi ve insan haklarını güvence altına almak için küresel iş birliğini yeniden canlandırmayı, sürdürülebilir kalkınma için gerekli finansmanı sağlayacak mekanizmaları tanımlamayı; bilim, teknoloji ve yenilikleri sürdürülebilir kalkınma için kullanmayı, barış ve güvenliği korumayı, cinsiyet eşitliğini sağlamayı ve gelecek nesillerin haklarını güvence altına almayı hedefliyor.
Pakt'ın hedeflerine ulaşmayı sağlayacak dönüşümü yaratmak için özel sektör de dahil olmak üzere tüm paydaşların birlikte çalışması gerekiyor. BM Genel Kurulu sırasında Pakt ile ilgili yapılan toplantılarda çok taraflılığın önemi, SKA finansmanı ve taahhütler ile somut adımlar arasındaki boşluğun kapanmasının gerekliliği vurgulandı. BM yetkilileri, üst düzey temsilciler ve paydaşlar, iş dünyasının SKA’lara sahip çıktığını vurgulayarak ellerindeki kaynakları “iyiliğin bir gücü” olarak kullanmaya davet etti. İklim değişikliğiyle mücadele ve sürdürülebilir kalkınmanın finansmanı için uluslararası finans sisteminin dönüşümü de öne çıkan başlıklardan biriydi. Bir diğer ilgi çekici başlık fosil yakıtlardan çıkış için bir yol haritasına olan ihtiyaçtı. Tartışmaların ana fikri ise şuydu: dünyanın geleceği SKA’arda gizli ancak SKA’lardaki sınırlı ilerleme göz önünde bulundurulduğunda dünyanın geleceğini bu amaçlara ne zaman ve ne şekilde varacağımız belirleyecek.
Gelecek Paktı da özel sektörle ilişkilerin güçlendirilmesi çağrısında bulunuyor; şirketlerin sorumlu iş uygulamaları ve hesap verebilirliğin sürdürülebilir kalkınmanın temel itici güçleri olduğunu vurguluyor. Paktın eylem alanlarına bakıldığında, iş dünyası elindeki kaynaklar, geniş tedarik zincirleri ve inovasyon kabiliyetleriyle aşağıdaki alanlarda kritik roller üstlenebilir:
1. SKA’lara ulaşmak için finansman sağlama: Şirketler, sürdürülebilir projelere yatırım yaparak ve kalkınma finansmanına katkıda bulunarak önemli bir rol oynayabilir.
2. İnovasyon ve teknoloji transferi: İş dünyası, sürdürülebilir teknolojilerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasında öncü olabilir.
3. İstihdam yaratma ve beceri geliştirme: Özellikle gençler için istihdam fırsatları oluşturarak ve çalışanların becerilerini geliştirerek katkı sağlayabilir.
4. Çevresel sürdürülebilirlik: İklim değişikliğiyle mücadele ve biyoçeşitliliğin korunması için iş modellerini ve operasyonlarını dönüştürebilir.
5. Dijital eşitsizliklerin azaltılması: Dijital altyapı ve erişimi iyileştirmeye yönelik yatırımlar yapabilir.
6. Ortaklıklar kurma: Hükümetler, sivil toplum ve uluslararası kuruluşlarla işbirlikleri geliştirerek Pakt’ın hedeflerine ulaşılmasına destek olabilir.
7. İnsan hakları ve eşitliğin desteklenmesi: İş yerinde ayrımcılığı önleyerek ve insan haklarına saygılı uygulamalar benimseyerek katkıda bulunabilir.
8. Şeffaflık ve hesap verebilirlik: Sürdürülebilirlik raporlaması yaparak ve etik iş uygulamalarını benimseyerek örnek olabilir.
Dünyanın en kapsayıcı sürdürülebilirlik platformu olan UN Global Compact şirketleri Pakt’ta sunulan eylem alanlarında harekete geçmeye davet ediyor. Şirket ve şirket dışı kuruluşlardan oluşan çok paydaşlı yapısıyla bir işbirliği platformu sunuyor; daha hızlı, daha ileri bir şekilde Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na ulaşma yolunda sunduğu eğitim, program ve kaynaklarla hedef ve taahhütlerini somut aksiyonlara dönüştürmelerinde, ilerlemelerini ölçme ve raporlama alanlarında şirketleri destekliyor.
Sonuç olarak, Gelecek Paktı, ortaya koyduğu hedefler ve yaklaşım ile bugünün sorunlarını yarına taşımamamız için bir umut ışığı olabilir. Pakt’ta bugünün sorunlarının dürüstçe ortaya konduğu; yapay zeka ve uzay alanındaki gelişmelerin de ele alındığı düşünülürse Pakt, nükleer silahlar, fosil yakıtlardan çıkış, BM sistemi reformu gibi tartışmalı konularda dünyanın gidebileceği yönü işaret ediyor. Bu açıdan, Pakt, bizlere kurumlarımızı ve çalışmalarımızı ne türlü bir geleceğe hazırlamamız gerektiğine dair bir vizyon sunuyor.